Η εμμηνόπαυση αποτελεί ένα φυσιολογικό γεγονός που βιώνουν όλες οι γυναίκες με την πάροδο της ηλικίας.

Σηματοδοτεί ουσιαστικά το τέλος της αναπαραγωγικής περιόδου της γυναίκας. Ο όρος εγκατεστημενη “εμμηνόπαυση” χρησιμοποιείται για να περιγράψει όλες αυτές τις αλλαγές 12 μηνες μετά τη διακοπή της περιόδου (εμμήνου ρύσεως).  Η ηλικία εμφάνισης κυμαίνεται μεταξύ 48 με 52 ετών.

Υπάρχει βέβαια και το ενδεχόμενο πρόωρης εμμηνόπαυσης που δεν οφείλεται στον ηλικιακό παράγοντα αλλά σε άλλες παθήσεις η κληρονομικότητα.

Με ποιες παθήσεις συνδέεται η πρώιμη εμμηνόπαυση;

Η πρόωρη εμμηνόπαυση ενδέχεται να συνδέεται με κληρονομικούς παράγοντες, αυτοάνοσα νοσήματα ή με ιατρικές θεραπείες όπως η χημειοθεραπεία.

Άλλες καταστάσεις που πιθανόν να προκαλέσουν πρόωρη εμμηνόπαυση:

• πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια

Πρόκειται για μεταβολές στα επίπεδα των  οιστρογόνων και της προγεστερόνης. Συμβαίνουν όταν οι ωοθήκες σταματούν πρόωρα και λανθασμένα την απελευθέρωση ωαρίων. Όταν αυτό συμβεί πριν τα 40 έτη ηλικίας, ονομάζεται πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια και η κατάσταση αυτή μπορεί να είναι αναστρέψιμη.

• προκληθείσα εμμηνόπαυση

Συμβαίνει με την χειρουργική αφαίρεση των ωοθηκών για ιατρικούς λόγους, σε παθήσεις όπως ο καρκίνος της μήτρας ή ενδομητρίωση. Η “προκληθείσα” εμμηνόπαυση μπορεί επίσης να προέλθει από βλάβη των ωοθηκών λόγω ακτινοβολίας ή χημειοθεραπεία.

Ποιά είναι τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης;

Η εμμηνόπαυση δεν συνοδεύεται απαραίτητα από συμπτώματα. Έχει υπολογιστεί ότι το 20% των γυναικών δεν παρουσιάζει κανένα σύμπτωμα, το 60% των βιώνουν ήπια συμπτώματα, ενώ ένα 20% εκδηλώνει συμπτώματα σε έντονο βαθμό.

Υπάρχει μια μεταβατική περίοδος πριν την εμμηνόπαυση, η λεγόμενη περιεμμηνόπαυση (ή κλιμακτήριος), όπου η γυναίκα αρχίζει να εκδηλώνει τα πρώτα συμπτώματα.

Τα πιο συνήθη είναι:

• Εξάψεις, πρόκειται για έντονο αίσθημα καύσους στο στήθος, το λαιμό και το πρόσωπο και συνήθως συνοδεύεται από ερυθρότητα του δέρματος και εφιδρώσεις.
• Αϋπνία, με συνέπεια ενός συνεχούς αισθήματος κόπωσης,
  διαταραχές της μνήμης αλλά και ευερεθιστότητα.
• Λήθαργος
• Ημικρανίες –πονοκέφαλοι
• Αυξημένοι καρδιακοί παλμοί
• Μειωμένη libido (ερωτική επιθυμία) και κολπική ξηρότητα. Αφορά την ελάττωση της εφύγρανσης του κόλπου, με αποτέλεσμα την επώδυνη σεξουαλική επαφή.
• Πόνοι στις αρθρώσεις και στους μύες
• Πρόβλημα ελέγχου ουροδόχου κύστης
• Αλλαγές διάθεσης και ψυχολογικές μεταπτώσεις , χαμηλή
  αυτοεκτίμηση, κατάθλιψη.

Ποια προβλήματα υγείας συνδέονται με την εμμηνόπαυση;

Tα μειωμένα επίπεδα των γυναικείων ορμονών, εκτός από τα βραχυπρόθεσμα προβλήματα που δημιουργούν, συνδέονται με προβλήματα υγείας που είναι πλέον αρκετά συνηθισμένα σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας.
Η γυναίκα είναι πιο πιθανό να εμφανίσει:

-ατροφική κολπίτιδα

-αυξημένη απώλεια οστικής μάζας (οστεοπενία-οστεοπόρωση)

-αυξημένη συχνότητα καρδιαγγειακών προβλημάτων

-μειωμένη δραστηριότητα της ουροδόχου κύστης

-απώλεια ελαστικότητας της επιδερμίδας και αυξημένες ρυτίδες, αύξηση σωματικού βάρους, τριχόπτωση και τοπική συσσώρευση λίπους.

Πως μπορούν να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις της εμμηνόπαυσης;

Η ισορροπημένη διατροφή με την κατανάλωση πολλών φρούτων και λαχανικών καθώς και η μείωση του ζωικού λίπους ελαττώνει την πιθανότητα καρδιαγγειακών παθήσεων. Επιπλέον η αυξημένη πρόσληψη γαλακτοκομικών και τροφών πλούσιων σε ασβέστιο προλαμβάνουν την οστεοπόρωση. Η τακτική άσκηση επίσης συμβάλλει στη διατήρηση του σωματικού βάρους αλλά και στην καλή υγεία των οστών.

Προτείνεται η διακοπή του καπνίσματος αλλά και η αποφυγή κατανάλωσης μεγάλης ποσότητας καφεΐνης και αλκοόλ ώστε να αντιμετωπιστούν με μεγαλύτερη ευκολία οι εξάψεις.

Επιπλέον η φροντίδα της ψυχικής υγείας σε περιπτώσεις που υπάρξουν έντονες αλλαγές στη διάθεση ή την σεξουαλικότητα και η συμβουλευτική από έναν ειδικό σε θέματα ψυχικής υγείας κρίνεται αναγκαία.

Θα πρέπει να συνεχιστεί ο τακτικός καρδιολογικός και γυναικολογικός έλεγχος για παρακολούθηση για έγκαιρη πρόγνωση και αντιμετώπιση τυχόν προβλημάτων.

Τι είναι η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης στην εμμηνόπαυση;

Η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης αποσκοπεί στην αναπλήρωση των χαμηλών  επιπέδων των ορμονών στο σώμα και στην ανακούφιση των συμπτωμάτων. Η χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής γίνεται μέσω δισκίων, αυτοκόλλητων επιθεμάτων, υποδόριων εμφυτευμάτων, ρινικών ψεκασμών, δερματικών κρεμών κ.α. Ανάλογα με το είδος της θεραπείας υπάρχουν σοβαρές ή λιγότερο σοβαρές παρενέργειες. Για αυτό θα πρέπει να λαμβάνεται προσεκτικά και έπειτα από ενδελεχή συζήτηση με το γυναικολόγο. Μπορούν να χορηγηθούν επίσης φυτοοιστρογόνα για ήπια βελτίωση των συμπτωμάτων όπως και βιταμίνη D3 όπου χρειάζεται, φυλλικό οξύ, μαγνήσιο και σύμπλεγμα βιτμινών Β.